Risico inschatting

Onveiligheid zoals gemeten in statistieken is niet toegenomen. Blijkbaar wel het gevoel van onveiligheid. Mensen willen graag controle, maar je kunt moeilijk alle buurmannen en politieagenten in de gaten gaan houden. Zorg voor je kinderen en hun veiligheid is voor ouders vanzelfsprekend, maar je kunt je kind niet tegen alles beschermen. Hoe gaan mensen om met risico’s?

Bijvoorbeeld: hoe schat je in wat het gevaar is van pesticiden in de voedselketen, kun je rood vlees wel veilig eten, wat zijn de stralingseffecten bij het bellen met een mobiele telefoon? Dan Kahan, bijzonder hoogleraar aan de Yale Law School, stelt dat er drie theorieën zijn. Het eerste model stelt dat mensen rationeel risico’s afwegen tegen elkaar. Ze proberen goed in te schatten welk gevaar er dreigt, mee op basis van eerdere ervaringen. In dit model worden mensen gezien als rationele beslissers.

In de praktijk lijken mensen helemaal niet zo handig in het goed inschatten van wat een reëel risico is. In het voorbeeld van het meisje in Engeland wordt door veel ouders het risico op een dodelijk ongeval in het verkeer te laag ingeschat. Mogelijk vanwege het idee daar controle over te hebben, terwijl dat maar zeer beperkt is. Deze kritiek leidde tot het tweede model waarin gezegd werd dat mensen matige of slechte risico-inschatters zijn. Emoties van het moment vertroebelen hun blik op wat werkelijk gevaarlijk is het leven.

Kahan noemt vervolgens nog een derde model, waarin ook gevoelens een belangrijke rol vervullen, maar nu meer constructief. Emoties worden in dit model gezien als waardeoordelen ten aanzien van een gebeurtenis. Angst bij ouders na de moord is niet een emotie die een rationele inschatting vertroebeld, maar een emotie die aandacht vraagt voor een belangrijke waarde, bijvoorbeeld de waarde van het vol vertrouwen kunnen samenleven met de buren. Angst onderstreept en bekrachtigt zo de visie van mensen op iets wat werkelijk van belang voor hen is. Aldus Kahan. De buurman, angst en waarden in het leven